صحن عتیق:
در شمال حرم واقع است. طول آن ۳۸/۱۰۴، و عرض آن ۵۲/۶۴ متر است. در پیرامون صحن تعدادی حجره در دو طبقه بنا شده است. ۴ ایوان، در ۴ سمت صحن، این حجرهها را از یکدیگر جدا میکند:
ایوان جنوبی یا ایوان طلا، از بناهای امیرعلی شیر در قرن ۹ق/۱۵م است. چون سطح ایوان را نادرشاه طلاکاری کرده است، به ایوان نادری معروف است. طول ایوان ۷۰/۱۴ و عرض آن ۸۰/۷ و ارتفاع آن ۴/۲۱ متر است. ازاره ایوان به ارتفاع ۲ متر سنگ مرمر رنگارنگ است. روی ازاره احادیثی در فضیلت زیارت امام رضا علیه السلام به خط نستعلیق نوشته شده است. از ازاره تا سقف با خشتهای مطلّا زینت شده است. در این ایوان ۴ در طلایی وجود دارد. در ضلع شرقی به توحید خانه، و در ضلع غربی به کفشداری بزرگ باز میشود. درِ سوم در زاویه جنوب غربی است که به راهرو سقاخانه سابق و از آنجا به دارالسیاده راه دارد. چهارمین در، زاویه جنوب شرقی را به محلی که سابقاً قرآن خانه بود متصل میسازد. در ضلع جنوبی ایوان، طاقی مانند محراب وجود دارد که بر روی خشتهای مطلای آن قصیدهای به فارسی از «ندیم» به خط نستعلیق محمدعلی بن سلیمان رضوی نوشته شده که بیانگر طلاکاری و مرمّت ایوان به دستور نادرشاه است.
ایوان شمالی یا ایوان عباسی. طول این ایوان ۸۰/۱۴ و عرض آن ۲۰/۸ و ارتفاع آن ۵۰/۲۲ متر است. این ایوان ساخته شاه عباس اول است و در روزگار شاه عباس دوم مرمت شده است. کف ایوان با سنگ خَلَج فرش شده و ازارة آن سنگ تیره است. از روی ازاره به سمت بالا تا سقف، کاشی کاری است و بیشتر آن معرَّق است. در پشت این ایوان، به سمت شمال، صفّه بزرگی هست مانند محراب که با کاشیهای معرق زینت داده شده است. ۴ غرقه فوقانی این ایوان نیز کاشی کاری است. در پیرامون صفه بزرگ، به خط ثلثِ محمدرضا امامی، در ۱۰۵۹ق/۱۶۴۹م، «بسمله و صلوات» نوشته شده است. در پیشانی این ایوان به خط ثلث زردرنگ، اثر محمدرضا امامی دارای همان تاریخ، نام شاه عباس دوم که امر به مرمت ایوان داده بود، آمده است.
ایوان غربی. این ایوان و ایوان شرقی ساخته شاه عباس اول است. طول ایوان ۱۰/۲۴ و عرض آن ۹/۶ متر است. یک بار در ایام شاه عباس دوم و بار دیگر در روزگار ناصرالدین شاه مرمت شده است. کف ایوان از سنگ خلج و ازاره آن سنگ تیره است. از بالای ازاره تا سقف با کاشیهای معرق پوشانده شده است. در ۳ سوی داخلی ایوان، کتیبهای به خط ثلث سفیدرنگ، شامل چند حدیث به خط علیرضا عباسی نصب شده است. در پیشانی آن هم به خط ثلث زردرنگ بر زمینه لاجوردی آیه الکرسی نوشته شده است.
ایوان و سردر شرقی. بر بالای آن نقاره خانه واقع است. طول ایوان ۲۰/۱۸، عرض آن ۸۰/۷ و ارتفاع آن ۲۶ متر است. کف ایوان از سنگ خلج و ازارهاش از سنگ تیره است. از روی ازاره تا سقف کاشی کاری است. داخل ایوان بالای در ورودی حرم، غرفهای است که داخل آن با کاشیهای معرق پوشیده شده و کتیبهای به خط ثلث سفیدرنگ در آن هست که حدیثی از امام صادق(ع) بر آن نوشته شده است. پیرامون سردر خارجی ایوان به خط ثلث سفیدرنگ سوره «المُزَّمِّل » کتیبه شده و بر پیشانی آن آیة «نور» به خط زردرنگ نوشته شده است.
دیدگاهها
هیچ نظری هنوز ثبت نشده است.