مدفن اصلی امام رضا (ع) مکانی بوده که آن را بقعه هارونیه می‌گفته‌اند. این مکان دارالاماره یا باغ حمید بن قحطبه طائی در دهکده سناباد است که یک دژ نظامی بوده و تاریخ پیدایش آن به قبل از اسلام می‌رسد. این محل بر سر چند راهی سناباد، نیشابور، سرخس، طوس و رادکان قرار داشته و از آن برای تامین امنیت این مسیر استفاده می‌شده است. هارون عباسی در سال ۱۹۳ق. در این مکان دفن شد و دارالاماره به بقعه هارونیه شهرت یافت.(منبع: انتشارات آستان قدس)
در سال ۲۰۳ به خواست مأمون، امام رضا(ع) در این مکان در کنار هارون دفن شد.(منبع:انتشارات آستان قدس)
پس از این تاریخ، به دلیل اهمیت مقبره امام رضا (ع)، توجه به دفن‌شدن هارون در این مکان کاسته شد و این مکان به مدفن و حرم امام رضا (ع) شناخته شد.
گاهشماری حرم مطهر رضوی:
ق مرگ هارون و دفن در بقعه هارونیه
۲۰۳ شهادت امام رضا و دفن در کنار هارون
شناخته شدن مقبره به مقبره امام رضا
قرن ۵ بنای مسجد بالاسر از سوی ابوالحسن عراقی (د۴۲۹ق)
۵۰۰ق تقدیم صندوق نقره از سوی نوشیروان اصفهانی در زمان سلطان سنجر
۸۲۱ق ساخت مسجد گوهرشاد
قرن۹ ساخت ایوان جنوبی صحن عتیق (انقلاب) از طرف امیر علی‌شیر معروف به ایوان نادری
قرن ۱۰ طلاکاری گنبد برای نخستین بار
ساخت صندوق شاه عباسی
ساخت نخستین ضریح در زمان شاه طهماسب اول
قرن ۱۱ ساخت ایوان شمالی یا ایوان عباسی در ۱۰۵۹ق و ایوان شرقی و غربی صحن عتیق از سوی شاه عباس اول
عهد نادرشاه طلاکاری ایوان جنوبی صحن عتیق
۱۱۶۰ق ساخت ضریح نگین نشان در زمان شاهرخ افشار (ضریح دوم)
۱۲۲۳ق نصب ضریح سوم تقدیمیِ فتحعلی‌شاه قاجار
ح۱۲۵۰ق ساخت صحن جدید (آزادی) در زمان فتحعلی‌شاه و کاشی‌کاری آن در زمان محمدشاه قاجار
۱۲۶۴ق طغیان محمدحسن خان سالار و دستبرد به طلا و نقره‌های ضریح
۱۲۶۸ تعمیرات ضریح در زمان ناصرالدین شاه
۱۲۹۱ش به توپ بستن حرم از سوی قوای روسی
۱۳۳۸ش ساخت و نصب ضریح چهارم به نام شیر و شکر
۱۳۵۳ش ساخت صحنی جدید (امام خمینی) پس از برچیده شدن ساختمان موزه و خزانه و کتابخانه
۱۳۶۰ش ساخت صحن جمهوری اسلامی
۱۳۷۳ش بمب‌گذاری در حرم در ۳۰خرداد
۱۳۷۹ش نصب ضریح پنجم به نام سیمین و زرین
مشخصات کلی: بنایی است مستطیل شکل (نزدیک به مربع) به طول ۹۰/۱۰ و عرض ۴۰/۱۰ متر. ۴ صُفّه در ۴ طرف حرم واقع است که از آنها به داخل حرم رفت و آمد می‌شود و طول دهانه هریک ۳ متر است. بالای این صفه‌ها ۴ صفه کوچک قرار دارد. ازاره حرم تا ارتفاع ۲۰ سانتی متر از سنگ مرمر است و بالاترِ آن به ارتفاع ۹۲ سانتی متر از کاشی‌های ۴ و ۶ و ۸ پهلو و کوکبی شکل پوشیده شده که بر اغلب آنها آیات و احادیث، و بر برخی دیگر نقشهای اسلیمی برجسته دیده می‌شود. بر بالای این کاشی‌ها کتیبه‌ای برجسته بر روی کاشی‌های چینی نمای نفیس، حاوی آیاتی از سوره فتح دیده می‌شود و بر بالای آن، کتیبه دیگری از مرمر به عرض ۳۲ سانتی متر هست که قصیده‌ای از دبیرالملک فراهانی به خظ نستعلیق بر آن نوشته شده است.
حرم از کف تا انتهای زیر سقف نزدیک به ۱۹ متر ارتفاع دارد. کتیبه‌ای به عرض ۸۰ سانتی متر در منتهی الیه ۴ دیوار حرم که زیر طاق گنبد واقع است، در ارتفاع حدود هفت متری از کف حرم قرار دارد که سوره جمعه به خط ثلث علیرضا عباسی بر آن نوشته شده است.
محراب های حرم علی بن موسی الرضا:
در داخل حرم ۳ محراب وجود دارد:
در دیوار جنوب شرقی حرم به عرض ۷۵/۱ و ارتفاع ۴۰/۲.
در دیوار جنوب شرقی حرم به عرض ۱۵/۲ و ارتفاع ۶۰/۲.
در بالاسر مبارک، زیر طاق و صفه‌ای که از آن به مسجد بالاسر می‌روند، به عرض ۲۵/۱ و ارتفاع ۹۰/۱ متر.
موقعیت ۴ صفه حرم از این قرار است:
صفه شمالی، در پشت سر مبارک.
صفه جنوبی، در پیش روی مبارک.
صفه شرقی، در پایین پای مبارک.
صفه غربی، در بالاسر مبارک.
در ایام عضدالملک میان صفه جنوبی و حرم دری از طلا نصب شده بود که به نام خود او معروف بوده و در ۱۳۵۳ش با در طلایی جدیدی تعویض گردیده است. درِ صفه شرقی نیز دارای نقوش و خطوطی برجسته است. متن آن از نقره و نقوش و خطوطش از طلاست.
منبع: ویکی شیعه و انتشارات آستان قدس رضوی
دیدگاه‌ها
هیچ نظری هنوز ثبت نشده است.